Sui یک بلاکچین لایه ۱ بدون نیاز به اجازه است که برای سازندگان و توسعه دهندگانی طراحی شده که می خواهند تجربیات جدیدی در فضای وب ۳ به دست آورند. این بلاکچین مقیاس پذیری افقی (Horizontally) دارد و از توسعه طیف وسیعی از اپلیکیشن ها پشتیبانی می کند. همچنین تراکنش ها به صورت موازی با یکدیگر پردازش می شوند. مقیاس پذیری افقی بدین معناست که هر تراکنش به چند بخش تقسیم می شود و هر بخش توسط یک نود پردازش می شود و نودها دیتاهای کامل تراکنش را در اختیار ندارند. بلاک چین لایه ۱ چیست؟ آشنایی با مفهوم لایه یک و ویژگی های آنسویی یک پلتفرم قرارداد هوشمند است که امنیت آن توسط مجموعه ای از ولیدیتورهای بدون نیاز به اجازه تامین می شود. نقش اعتبارسنج ها (Validatorها) درست شبیه به ماینرهای شبکه های گواه اثبات کار (PoW) است. این شبکه از اجماع برای تراکنش های ساده (ارسال دارایی ها) چشم پوشی می کند و از اصول ساده تر و با تاخیر کمتر برای تراکنش های پرداختی و انتقال دارایی ها استفاده می کند. عدم استفاده از اجماع در دنیای بلاکچین بی سابقه است. این موضوع می تواند تعدادی از برنامه های کاربردی جدید حساس به تاخیر، از بازی گرفته تا پرداخت خرده فروشی در نقاط فیزیکی فروش را امکان پذیر کند؛ زیرا رسیدن به اجماع در نودها مقداری زمان بر است و عدم استفاده از این سیستم، می تواند سرعت فرآیندها را افزایش دهد. Sui با زبان برنامه نویسی Rust (زبان سولانا) نوشته شده و اسمارت کانترکت های آن نیز با زبان Move نوشته می شوند. برنامه های نوشته شده با Move، عملیات مختلف مربوط به دارایی ها را تعریف می کنند؛ عملیاتی مانند قوانین شخصی سازی شده برای ساخت دارایی ها، انتقال دارایی ها بین مالکان جدید و عملیاتی که دارایی ها را تغییر می دهد. بلاکچین Sui چگونه کار می کند؟ همانطور که اشاره کردیم، این شبکه برای تراکنش های ساده سیستم اجماع ندارد و تاییدیه ها را بسیار ساده تر انجام می دهد. سویی از یک سیستم برد-برد بین فرستنده و ولیدیتورها استفاده می کند که در ادامه بیشتر توضیح می دهیم. تراکنش های ساده در این شبکه با سرعتی بسیار زیاد (تقریبا بلافاصله) تایید می شوند و این موضوع برای بازی ها و دیگر برنامه ها بسیار کارآمد است. شبکه Sui  سه مولفه کلیدی دارد:  اشیا یا آبجکت ها: سویی Objectهایی دارد که توسط پکیج های زبان Move ساخته و مدیریت می شوند. البته همین پکیج ها نیز خود شامل آبجکت ها هستند. این اشیا می توانند به دو دسته تقسیم شوند: داده های قابل تغییر و بسته های تغییرناپذیر. واحد یا یونیت اصلی در سویی، آبجکت است. برخلاف دیگر بلاک چین ها که فضای ذخیره سازی آنها متمرکز بر حساب ها یا اکانت هاست، سویی روی آبجکت ها متمرکز است. هر اسمارت کانترکت، یک Object است (که با نام پکیج آبجکت شناخته می شود) و این قراردادهای هوشمند اشیای Move  را مدیریت می کنند: Move Package: مجموعه ای از ماژول های بایت کد Move است. هر ماژول دارای نامی منحصربه فرد در داخل پکیج است. ترکیب ID و نام یک ماژول، هویت آن را معرفی می کند. زمانی که یک اسمارت کانترکت در شبکه Sui منتشر می شود، یک پکیج از یونیت ها نیز منتشر می شود. زمانی که پکیج آبجکت منتشر می شود، غیرقابل تغییر است و نمی توان آن را تغییر داد یا حذف کرد. این پکیج آبجکت می تواند به پکیج دیگری که قبلا در دفتر کل Sui منتشر شده است، وابسته باشد. Move Object: مدیریت دیتاهای دسته بندی شده، توسط یک ماژول خاص Move از داخل یک پکیج Move انجام می شود. هر مقدار آبجکت، یک ساختار با فیلدهایی است که می توانند حاوی انواع اولیه باشند (آدرس ها،  اعداد صحیح و غیره)، دیگر آبجکت ها و ساختارهای غیرآبجکت باشند. مقدار آبجکت قابل تغییر است و در زمان ایجاد آن، متعلق به یک آدرس است؛ اما می تواند فریز شود و به طور دائمی غیرقابل تغییر شود و یا تبدیل به یک آبجکت اشتراکی شود و برای دیگر آدرس ها نیز قابل دسترس شود. تراکنش ها: تمام تغییرات روی دفتر کل سویی، از طریق تراکنش ها انجام می شود. هر تراکنشی که در شبکه انجام می شود، حالت دفتر کل را تغییر می دهد. تراکنش ها می توانند آبجکت ها را بسازند، از بین ببرند، بنویسند و آنها را به آدرس های دیگر ارسال کنند.ولیدیتورها: این شبکه توسط مجموعه ای از اعتبارسنج های مستقل مدیریت می شود که هر کدام از آنها نرم افزار شخصی خود را روی یک ماشین جداگانه دارد (و یا گروهی از ماشین هایی که توسط یک ولیدیتور مدیریت می شود). معماری سوییشبکه Sui یک دفتر کل توزیع شده است، که مجموعه ای از آبجکت های قابل برنامه ریزی را ذخیره می کند. هر Object با یک آی دی منحصربه فرد شناسایی می شود. هر شی متعلق به یک آدرس واحد است و هر آدرس می تواند متعلق به تعدادی از آبجکت ها باشد. از نظر ساختاری، یک تراکنش شامل منابع مجموعه ای از آبجکت های ورودی و یک اشاره گر (Pointer) به یک آبجکت کد Move است، که از قبل در دفتر کل ثبت شده است. اجرای یک تراکنش، آپدیت هایی را روی آبجکت های ورودی ایجاد می کند. تراکنشی که از آدرس A ارسال می شود، می تواند آبجکت تعلقی (تراکنش های ساده) یا آبجکت های اشتراکی (تراکنش های پیچیده) باشد. ولیدیتورهای سویی تراکنش ها را تایید می کنند و آنها را به صورت موازی و از طریق انتشار مداوم بیزانس (Byzantine Consistent Broadcast) اجرا می کنند. انتشار مدام بیزانس نام دیگر تحمل خطای بیزانس (BFT) است. بررسی اجمالی سیستم SuiSui فرض می کند که تراکنش های معمولی بلاک چین، یک انتقال کاربر به کاربر یا دستکاری دارایی است و برای این دیدگاه، سناریو را بهینه سازی می کند. در نتیجه، سویی این دو نوع دارایی را از هم متمایز می کند: آبجکت های تعلقی که می توانند تنها توسط مالک خود اصلاح شوند.آبجکت های اشتراکی که متعلق به شخص خاصی نیستند و می توانند توسط بیش از یک کاربر اصلاح شوند. این تمایز این امکان را فراهم می کند که با کنار گذاشتن اجماع برای تراکنش های ساده (که فقط شامل Objectهای تعلقی هستند)، به تاخیر یا لتنسی بسیار پایینی دست یابند. سویی مانع اصلی رشد بلاکچین را از بین می برد؛ ساخت بلاک به صورت سرخط (Head of Line Blocking) یا به اختصار HOL Blocking. بلاک سرخط زمانی رخ می دهد که یک بسته یا مجموعه واحد از دیتاها منتظر انتقال هستند و یک بسته دیگر دیتا نیز سرخط این صف قرار دارد؛ بنابراین این مجموعه نمی تواند به جلو حرکت کند. این موضوع در بلاکچین هایی مانند اتریوم دیده می شود؛ زمانی که یک تراکنش ارسال می کنید، تا زمانی که تراکنش جلوتر از شما پردازش نشود، تراکنش شما انجام نمی شود. نودهای بلاک چین یک انباشت کننده را نگه می دارند، که نشان دهنده حالت کل بلاکچین (از جمله آخرین تراکنش های تایید شده) است. این گره ها در یک پروتکل اجماع مشارکت می کنند تا آپدیت جدید حالت را به شبکه اضافه کنند. در صورتی که نودها به اجماع برسند، این حالت ثبت و آپدیت می شود. به صورت دوره ای، این ثبت حالت ها در آکومولاتور یا انباشت کننده جمع آوری می شوند. در Sui این پروتکل اجماع تنها زمانی مورد نیاز است که تراکنش شامل آبجکت های اشتراکی باشد (همانطور که گفتیم، تراکنش های ساده مثل ارسال، از نوع آبجکت تعلقی هستند و نیازی به اجماع ندارند). برای تراکنش های پیچیده مثل کانترکت ها، سویی از سیستم اجماع DAG BFT مخصوصی با نام Bullshark در ترکیب با یک ممپول مبتنی بر DAG به نام Narwhal استفاده می کند. DAG مخفف Directed Acyclic Graph به معنی گراف غیر مدور هدایت شده و BFT هم مخفف تحمل خطای بیزانس است. در ادامه توضیح می دهیم. مقایسه DAG و بلاکچین؛ کدام گزینه بهتری است؟زمانی که آبجکت های اشتراکی درگیر می شوند، ولیدیتورهای سویی به عنوان بازیگران اصلی وارد می شوند، تا این نوع تراکنش ها را پردازش کنند. از آنجایی که Sui  روی مدیریت آبجکت های خاص (به جای تجمیع حالت) تمرکز دارد، می تواند تراکنش ها را به روشی ویژه گزارش کند: هر آبجکت در سویی، یک شماره نسخه منحصربه فرد دارد. هر نسخه جدید، از یک تراکنش ایجاد می شود که ممکن است شامل چندین وابستگی باشد، که خود آبجکت های نسخه شده هستند.در نتیجه، یک ولیدیتور سویی (یا هر کسی که یک نسخه از حالت را داشته باشد) می تواند تاریخچه یک آبجکت را ارائه دهد و تاریخچه آن را از جنسیس بلاک تا الان نمایش دهد. در تراکنش های اشتراکی، اطلاعات آبجکت های تراکنش ها در بیشتر مواقع با یکدیگر ارتباطی ندارند؛ اما در برخی موارد که ارتباط دارند، سویی ارتباط بین این تراکنش ها را برقرار می کند. همانطور که اشاره کردیم، آبجکت های داخل تراکنش های مشترک، ممکن است از یک جنس باشند یا به یکدیگر ارتباط داشته باشند. Sui پردازش تراکنش ها را با تبعیت از مدل توافق نهایی (Eventual Consistency) تضمین می کند. «توافق نهایی» مدلی است که در محاسبات توزیع شده به کار می رود، تا به High Availability که به طور غیررسمی آن را تضمین می کند، دست پیدا کند. High Availability سیستمی است که هدف آن تضمین یک سطح توافق شده از عملکرد (معمولا Uptime یا زمانی که سیستم به درستی کار می کند و قطع نمی شود) برای یک مدت زمان طولانی تر از حد معمول است. اگر آپدیت جدیدی روی داده مورد نظر انجام نشود، در نهایت تمام دسترسی ها به آن دیتا به حالت قبل بازمی گردد. تا اینجا متوجه شدیم که تبعیت از سیستم توافق نهایی توسط سویی، به دلیل بالا نگه داشتن سطح دسترسی به دیتاهای تراکنش ها انجام می شود. این سیستم به دو بخش تقسیم می شود: تحویل نهایی (Eventual Delivery): اگر یک ولیدیتور صادق یک تراکنش را پردازش کند، تمام ولیدیتورهای صادق دیگر نیز در نهایت همین کار را تکرار می کنند.همگرایی (Convergence): دو ولیدیتوری که مجموعه تراکنش های یکسانی را مشاهده می کنند، دیدگاه یکسانی از سیستم دارند (به یک حالت می رسند). بر خلاف بلاکچین های دیگر، سویی جریان تراکنش ها را به دلیل دیده شدن همگرایی، متوقف نمی کند یا به عبارتی دیگر، منتظر شاهدان یا Witnessها برای تایید حالت، نمی ماند. تراکنش های سادهبسیاری از تراکنش ها وابستگی های پیچیده ای به دیگر بخش های حالت بلاکچین ندارند. بیشتر کاربران تنها می خواهند تراکنش ها را به یک گیرنده ارسال کنند و تنها دیتاهای مورد نیاز برای این کار، نمای جدید از آدرس فرستنده است. این دیدگاه به سویی اجازه می دهد که از اجماع برای این تراکنش ها چشم پوشی کند و از الگوریتم های ساده تری که مبتنی بر تحمل خطای بیزانس هستند، استفاده کند. این الگوریتم ها مبتنی بر طراحی Fastpay هستند، که با ضمانت های امنیتی بازبینی شده همراه است. فست پی یک توافق با کارایی بالا، بر اساس تحمل خطای بیزانس است. به طور خلاصه، Sui به جای پردازش تراکنش ها از طریق بررسی آن در کل بلاکچین، تراکنش های ساده را از طریق دیتاهای مرتبط با همان تراکنش پردازش می کند. در این حالت، تنها چیزی که مورد نیاز است، آدرس فرستنده است که می تواند در هر زمان، تنها یک تراکنش را ارسال کند. Sui این رویکرد را بعدا با استفاده از مدل آبجکت Move، به تراکنش های درگیر بیشتری، که ممکن است مستقیما به چندین عنصر تحت کنترل فرستنده خود بستگی داشته باشند، گسترش می دهد. با الزام به صریح بودن وابستگی ها، سویی از یک رویکرد چندخطه یا شاردینگ (Sharding) برای تایید تراکنش ها استفاده می کند. شاردینگ چیست؟ با راهکار مقیاس پذیری بلاک چین آشنا شوید!سویی به جای تجمیع تراکنش ها در بلاک ها، آنها را به طور مستقل از یکدیگر پردازش می کند. مزیت اصلی این موضوع، تاخیر کم است. هر تراکنش موفق سریعا مجوز نهایی شدن را دریافت می کند. تفاوت ارسال تراکنش ها در سویی و دیگر بلاکچین ها این است که، در Sui هر بار فقط می توان یک تراکنش را ارسال کرد و زمانی که تکلیف آن مشخص شده (تایید یا رد) می توان تراکنش بعدی را فرستاد؛ اما در شبکه هایی مانند اتریوم، شما می توانید چندین تراکنش را همزمان ارسال کنید و منتظر بمانید تا آنها یک به یک تایید شوند. برای ارسال تراکنش در شبکه سویی، این مراحل طی می شود: فرستنده تراکنش را برای تمام ولیدیتورهای سویی منتشر می کند. هر اعتبارسنج رای شخصی خود را به تراکنش می دهد. هر رای شامل وزن مشخصی (نسبت به میزان کوین استیک کرده ولیدیتور) دارد. فرستنده این رای ها را جمع می کند و آنها را در یک Certificate (یا سند) قرار می دهد و آن را دوباره به تمام ولیدیتورها بازمی گرداند و بدین صورت، تراکنش ثبت و نهایی می شود. کانترکت های پیچیده یا کامپلکسقراردادهای هوشمند پیچیده ممکن است از آبجکت های اشتراکی باشند، که بیش از یک کاربر می تواند آنها را تغییر دهد (بر اساس قوانین اسمارت کانترکت). در این حالت، سویی تمام این تراکنش ها (که شامل آبجکت های مشترک هستند) را به یک پروتکل اجماع ارسال می کند. همانطور که اشاره کردیم، سویی از مکانیزم Narwhal and Bullshark برای اجماع استفاده می کند. ممپول ناروال یک موتور دسترسی به دیتای با توان عملیاتی بالا و معماری مقیاس پذیر ارائه می دهد. بول شارک نیز یک الگوریتم اجماع سربار پیام صفر (Zero-Message Overhead) را ارائه می دهد که از پیمایش گراف (Graph Traversals) استفاده می کند (در بخش DAG توضیح می دهیم). Zero-Message Overhead تقریبا شبیه به اثبات با دانش صفر (ZKP) است و بدین معنی است که نودها بدون این که اطلاعات چندانی از تراکنش ها داشته باشند، آنها را تایید می کنند و در واقع، اثبات کننده باید بدون آن که اطلاعات زیادی به تاییدکننده ارائه دهد، صحت آنها را اثبات کند. تراکنش هایی که شامل آبجکت های اشتراکی هستند، حداقل یک آبجکت تعلقی نیز دارند، که برای پرداخت کارمزد گس استفاده می شود؛ بنابراین ضروری است که پروتکلی که آبجکت های تعلقی با آن سروکار دارد، با پروتکلی که تراکنش را ترتیب می دهد به دقت تنظیم شود، تا ویژگی های امنیتی Sui تضمین شود. زمانی که آبجکت های اشتراکی درگیر هستند، ثبت تراکنش ها این مراحل را طی می کند: فرستنده تراکنش را به تمام ولیدیتورهای سویی منتشر می کند. هر ولیدیتور رای خود را برای این تراکنش صادر می کند. این رای ها وزن مخصوصی دارند، که نسبت به میزان استیکینگ ولیدیتور آن تعیین می شود. فرستنده اکثریت این آرا را در یک سند جمع آوری می کند و دوباره به ولیدیتورها منتشر می کند. این بار بر خلاف تراکنش های ساده، این سند توسط توافق بیزانس (BFT) ترتیب بندی می شود. زمانی که تراکنش در ترتیب قرار گرفت، کاربر سند را به ولیدیتورهایی که تراکنش ها را اجرا می کنند، منتشر می کند.در ادامه، درباره سیستم DAG ،Narwhal و Bullshark توضیحی اجمالی ارائه می دهیم تا درک نحوه کارکرد سویی برای شما راحت تر باشد.